De post van vandaag gaat over interculturaliteit in de lessen Nederlands of in het kerncurriculum in Duitsland.
Interculturaliteit is een belangrijk onderwerp, niet alleen in de studie Nederlands, maar ook in de lessen Nederlands.
Maar wat betekent interculturaliteit eigenlijk en waarom is het zo belangrijk in de lessen Nederlands?
Volgens het woordenboek betekent interculturaliteit:
„Een maatschappelijk en politiek concept waarbij men ervan uit gaat dat de verschillende levende culturen naast elkaar kunnen bestaan, elkaar wederzijds kunnen beïnvloeden, zonder echter geheel te verdwijnen. Het is daardoor een midden tussen het concept ‘monoculturaliteit’, dat door interculturalisten wordt afgewezen vanwege de onderdrukkende werking, en dat van ‘multiculturaliteit’ dat door hen als te vrijblijvend en vaststellend wordt gezien.“ (Encyclo.nl)
In de lessen op school of zelfs in de studie is het dan ook een doel om interculturele competenties te verwerven. Zoals Foekje Reitsma (2016), docent vakdidactiek Nederlandse studies aan de Carl von Ossietzky Universiteit Oldenburg, in haar werk beschrijft:
„Um interkulturelle Kompetenzen (interculturele competenties) zu erwerben, benötigen Lernende Wissen über die eigene und fremde Kultur, wie zum Beispiel landeskundliches Wissen, Wissen über Sitten und Gebräuche, aber auch die Fähigkeit der sozialen Interaktion um die Fremdsprache in dem jeweiligen Kontext korrekt anzuwenden“ (Reitsma, 2016, S. 139).
Maar wat behoort nu precies tot het verwerven van interculturele competenties? Dit wordt hieronder onder meer geïllustreerd aan de hand van een stappenmodel:
Er zijn drie deelgebieden van interculturele competenties:
- kennis (geschiedenes, landeskunde, gewoontes, …)
- vaardigheiden (omgaan met misverstanden, taal, …)
- attitudes/houding
Het doel van de interculturele competentie is een persperctief te overnemen van iemand anders en personen te verstaan.
Nicole Lücke heeft in het werk van Veronika Wenzel (2014) een stappenmodel voor interculturele progressie gecreëerd en dat wordt nu hier nun gepresenteerd:
1. onwetendheid (beginstadium): geen gevoeligheid voor het bestaan van het “andere”.
2. eerste intensief contact met een vreemde taal (eerste kennismaking): bv. door winkelen, positieve indruk opgedaan
3. raakpunten (overeenkomsten): het zicht openen op tal van culturele overlappingen, bv. een dialoog tijdens het winkelen
4. bewustmaking van stereotypen (doorbreken van binaire structuren): vreemde en autostereotypen in het bewustzijn roepen en kritisch bekijken, deconstrueren: Waar komen deze vandaan? Voorbeeld: kaas, joint, …
5. interculturele grenservaring (begrip van interpretatiepatronen, taalbemiddelingstaken): onderricht in een verschillende conceptualisering van lexicale elementen
6. besef van de culturele afhankelijkheid van denken en handelen (openheid van denken): denken en handelen wordt gevormd door de eigen cultuur
7. relativering van eigen-culturele interpretatiepatronen (aanname van perspectief): Nederland begint te begrijpen, waarom doen ze wat?
8. het ontwikkelen van een subjectieve intercultuur (empathisch vermogen): het innemen van een middenpositie, het ontwikkelen van empathie voor andere culturen
9. integratie van interculturele constructen in het eigen dagelijks denken en handelen (soevereiniteit): bewegen tussen de verschillende culturele interpretatie- en gedragspatronen
Na een kort overzicht van de verwerving van interculturele competenties volgt hieronder een overzicht in tabelvorm van de verwachtingen ten aanzien van interculturele competenties in de kerncurricula van de Gymnasien en Realschulen in Nedersaksen en Noordrijn-Westfalen:
In het algemeen is het duidelijk dat er veel overeenkomsten zijn wat betreft de verwachtingen ten aanzien van de verwerving van interculturele competenties tussen de verschillende soorten scholen, maar ook tussen de deelstaten. De verwerving van interculturele competentie is geen onbelangrijk onderdeel van het schoolonderwijs voor het vak Nederlands.
Bronnen:
- Encyclo.nl. Nederlandse encyclopedie, https://www.encyclo.nl/lokaal/10652.
- Reitsma, Foekje, Einführung in die Fachdidaktik. Niederländisch, Münster 2016.
- Wenzel, Veronika, Fachdidaktik Niederländisch, Berlin Münster 2014.
- Kerncurriculum für das Gymnasium. Schuljahrgänge 6 – 10. Niederländisch, Niedersachsen, Hannover 2011.
- Kerncurriculum für die Oberschule. Schuljahrgänge 6 – 10. Niederländisch, Niedersachsen, Hannover 2012.
- Kernlehrplan für die Sekundarstufe I Gymnasium in Nordrhein-Westfalen, Niederländisch, Düsseldorf 2020.
- Kernlehrplan für die Realschule – Sekundarstufe I in Nordrhein-Westfalen, Niederländisch, Düsseldorf 2009.