Lerarenopleiding: Nederland vs. Duitsland

In het kader van onze studie zijn we altijd bezig met de onderwerpen school en onderwijs. De studenten – en toekomstige leraren – kennen de lerarenopleiding in Duitsland en weten dat het leren aan de universiteit en het daaropvolgende „Referendariat“ een vrij lange tijd vormt, met allerlei uitdagingen. Maar hoe ziet er de lerarenopleiding in Nederland eigenlijk uit? Dat willen we in deze post uitleggen.

Voordat we naar de verschillen tussen de lerarenopleidingen in Nederland en Duitsland kijken, gaan we iets zeggen over het Nederlandse schoolsysteem. In Nederland beginnen kinderen met de basisschool, op de leeftijd van vier. De basisschool (primair onderwijs) wordt op de leeftijd van circa twaalf afgesloten en scholieren beginnen met het voorgezet onderwijs. Er zijn drie schoolvormen: vmbo, havo en vwo. De hoogste diploma-uitreiking op school is in Nederland het vwo eindexamen (vergelijkbaar met Abitur). Nederlandse scholieren zijn met een havo eindexamen bevoegd om aan een hoogschool te studeren, met een vwo eindexamen aan een universiteit.

De leeftijd waarop je kunt beginnen met de studie is niet het enige verschil tussen de opleidingen in Nederland en Duitsland. Hoewel de landen buurlanden zijn en enkele dingen gemeen hebben, zijn er een reeks verschillen met betrekking tot de onderwijssystemen. In de tabel hieronder zijn de belangrijksten (en soms verbazende) verschillen tussen de lerarenopleidingen, studie en scholen in Duitsland en Nederland opgenomen.

	Duitsland	Nederland
DUUR VAN DE STUDIE	• minstens 6,5 jaar (alle schoolvormen)	• 4 tot 5 jaar (afhankelijk van schoolvorm/diploma)
VAKKEN	• tenminste twee vakken in de studie nodig • vakken moeten zijn gesplitst in „Haupt-“ en „Nebenfach“	• meestal één vak • twee vakken zijn ongebruikelijk
NUMERUS CLAUSUS	• studie/vakken vaak beperkt tot erkenning	• geen numerus clausus = geen „Zugangsbeschränkung“
CURRICULA	• lesinhoud/onderwijs op school afhankelijk van curricula	• geen schoolinterne curricula • alleen eindtermen en kerndoelen voor eindexamen
INHOUD VAN DE STUDIE	• vooral vakkundig • enkele didactische cursussen	• naast de vakopleiding ook veel pedagogiek, didactiek en praktijk
PRAKTIJK	• tijdens de studie twee keer stage lopen (5 en 7 week)	• hoog praktijkonderdeel • al in de eerste jaar stage lopen
STUDIE RICHTINGEN (SCHOOLVORMEN)	• GHR 300 (Grund-, Haupt-, Realschule) • Gymnasium • Sonderpädagogik	• basisschool (groep 1t/m 8) • vmbo (BB, KB, TL) • havo/vwo
DIPLOMA’S	• bachelor in drie jaren + • master in twee jaren + „Vorbereitungsdienst“ in 1,5 jaren	• tweedegraads docent in vier jaren • eerstegraads docent in vijf jaren (bevoegdheid voor vwo klas 6)
HOOGSCHOOL VS. UNIVERSITEIT	• studie vooraal aan universiteiten	• vaak pedagogische hoogscholen (tweedegraads) • universiteit (eerstegraads)
„REFERENDARIAT“/LIO	• naar de studie 18 maanden „Vorbereitungsdienst“ op school om laatste diploma te halen	• geen „Referendariat“ • laatste jaar van opleiding (LIO = leraar in opleiding) is een praktijk jaar
SOLLICITATIE	• sollicitatie centraal via de deelstaat (bijv. Nedersaksen)	• vrije sollicitatie direct bij scholen

Het zou bovendien interessant zijn om naar ervaringen van Nederlandse leraren te vragen. Gelukkig hadden we de mogelijkheid om een lerares in Onstwedde vragen te stellen met betrekking tot haar lerarenopleiding: Aangezien de verschillen tussen de lerarenopleiding in Nederland en Duitsland – in hoeverre heb jij je goed voorbereidt gevoeld ten opzichte van de vakkundige, didactische en pedagogische kennis? Zijn de duur en inhoud van de studie voldoende?

Ik ben zeer tevreden hoe mijn opleiding mij voorbereid op het werkveld. Door veel stage te lopen doe je al veel voorbereiding op vakkundig/didactisch en pedagogisch gebied. Je wordt als het ware in het diepe gegooid, maar aan de andere kant kunnen je docenten je altijd begeleiden. [De duur en inhoud waren] gewoon perfect. Het had niet korter gemoeten want dan had ik veel stage ervaringen gemist, waar je altijd nog op je begeleider kunt terugvallen als iets lastig is of om tips kunt vragen.